BAYAT KÖYÜ TARİHÇE 1320

BAYAT KÖYÜ

TARİHÇE

Bayat Köyünün kuruluş tarihi tam olarak bilinmemektedir. Ancak 1320 yılında bölgenin Türkleştirilmesi ve Müslümanlaştırılması için yapılan çalışmalar döneminde kurulduğu tahmin edilmektedir. Daha önce bir Ceneviz kolonisi konumunda olan Ereğli ve yöresine özellikle Orhan Gazi döneminde pek çok dervişler gönderilmiş. Bu dervişler bir yandan bölgenin fethedilmesi için çaba gösterirken diğer yandan tarım, ağaçlandırma gibi işlerle uğraşıyorlardı. Aynı zamanda denizcilik işleriyle de uğraşarak Türklerin bu bölgeye yerleşmesini sağlamışlardır. Zaman içerisinde göçebe oğuz boylarının bir kısmı bu bölgeye yerleşerek, Türk nüfusunu oluşturmuştur.Bu bölgedeki köylerin oluşumu Yörük göçmenlerinin yerleşmesi ile olmuştur.

“BAYAT” İSMİ NEREDEN GELMEKTEDİR?

Bölgenin Türkleştirilmesi sırasında oğuzların bayat boyundan olan Yörükler, köyün bulunduğu yere gönderilmiştir. Bu nedenle köy, boyun ismi olan ”Bayat” ismini almıştır. Türkiye’de bulunan diğer Bayat isimli köylerinde aynı şekilde kurulduğu, aynı gelenek ve görenekler sahip olduğu ve arada akrabalık bağlarının bulunduğu araştırmalarla ortaya çıkmıştır.

ULAŞIM:

Bayat köyü, Kdz Ereğli-Zonguldak anayolu üzerinde olup, Zonguldak iline 22 km, Kdz Ereğli ilçesine 22km uzaklıktadır. Köyün anayola uzaklığı 3 km dir. Ulaşımı minibüslerle sağlanmaktadır. Ulaşımda en büyük sorun servislerin az oluşudur.Kış mevsiminde yoğun karlı günlerde ulaşım sağlanamamaktadır.
_________________
Administrators

BAYATLILARIN TARİHİBAYAT(Oğuz boylarından biri) Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugati’t Türk’te Oğuz boyları listesinde Bayatlar’a dokuzuncu sırada yer vermiş ve damgasının şeklini de göstermiştir. Fahreddin Mübarekşah’ın Türk ve Oğuz boyları listesinde de Bayatlar zikredilmiştir. Reşidüddin ise listesinde Bayat’ı Bozok boyları arasında saymış ve boyun adına “devletli ve nimeti bol” şeklinde mana vermiştir. Yine aynı müellif Bayatlar’ın damgasını göstermiş, diğer üç boyla ortak olan ongununun (totem kuşu) şahin, şölenlerdeki et paylarının “sağ karı yağrın” (sağ kürek kemiği) kısmı olduğunu bildirmiştir. Oğuzların İslamiyet’ten önceki tarihlerinde Bayatlar Korkut Ata (Dede Korkut) ile temsil edilmiştir. XIV yüzyılın başlarında tesbit edilmiş hatıralara göre, Bayat boyundan Kara Hoca’nın oğlu olan Korkut Ata akıllı, bilgili ve keramet sahibi bir insandı. “Ala atlı kiş tonlu” Kayı İnal Yavku ile ondan sonra gelen hükümdarlar devrinde çıkan birçok güç siyasi meseleler Korkut Ata’nın dirayeti sayesinde halledilmiştir. Selçuklular devrinde ise pek az Oğuz boyunun adı geçmektedir. Bu arada 513’te (1119) Basra şehrini Sungur el- Bayati’nin idare ettiği görülmektedir. Ancak bu isimde “et-Türkmani” nisbesinin bulunmaması onun Bayat boyundan gelmiş olabileceğinde biraz tereddüde yol açıyor. Fakat aynı yüzyılda İran’ın Lüristan eyaletindeki Bayat kalesi’nin adını bu boydan aldığında şüphe yoktur. Öteyandan Bayatlar’ın Anadolu’nun bir Türk yurdu haline getirilmesine de kalabalık bir halde katıldıkları anlaşılmaktadır.XV ve XVI. Yüzyıllarda görülen kırk iki yer adı tamamen Anadolu’nun fethi ve iskanında rol oynayan Bayatlar’ın hatıralarıdır. Bu yer adları Anadolu’nun Fırat ırmağından Adalar denizine kadar olan bölgesinde bulunmaktadır. Bayatlar’ın kalabalık bir kısmı Selçuklular devrindeki fetih ve göç hareketlerine katılmayarak Seyhun boylarında kalmışlardı. Fakat bunlar Moğol istilası üzerine diğer oymaklarla birlikte Anadolu’ya göç ettiler, Ancak istilanın Anadolu’ya da yayılması üzerine Memlük Devleti’nin idaresindeki Kuzey Suriye’ye geçtiler. Bayatlar burada, bilhassa Avşar ve beğdilli boylarıyla birlikte 40.000 çadırdan fazla olduğu söylenen Türkmenler’in Bozok kolunu meydana getirdiler. Buradaki Bayatlar’ın oynadıkları başlıca roller şunlardır. 1. Büyük bir ihtimalle Dulkadirli Beyliği’ni kurmuşlar (1337) bununla ilgili olarak geniş ölçüde Maraş ve Elbistan bölgesinin yeniden iskanına katılmışlardır. 2. XV.yüzyılın başlarında Kara Tatarlar’dan boşalan Yozgat ve komşu yörelerde Bozok oymakları yurt tutmuştu. Bunlar arasında kalabalık sayıda Bayatlar’da vardı. Bu Bayatlar kışın Kuzey Suriye’ye gittiklerinden Şam Bayatı adını taşıyorlardı. Bu Şam Bayat’nın bir bölüğü Akcalu (>Ağçalu) ve Koyunlu(>Ağça Koyunlu) boylarının kolları ile birlikte Kaçar boyunu teşkil ettiler ve XV. Yüzyılın sonlarına doğru Kuzey Azerbaycan’daki Gence yöresine gittiler. Bu Kaçarlar’ın da bir kolu XVII. Yüzyılın başlarında İran’daki Estarabad yöresine göç ettirildi. XVIII.yüzyılın son çeyreğinden başlayarak 1925 yılına kadar İran’ı idare eden Kaçar hanedanı bu Kaçar koluna mensup olup, Şam Bayatı’ndan çıkmış olması mümkündür. Bozok’ta kalan Şam Bayatı kolu ise çiftçilik yaptığı ekinliklerde bir müddet sonra köyler kurarak tamamıyla yerleşik hayata geçmiştir. 3. İnallu, Akçalu ve Akça koyunlu gibi büyük oymakların da yine Bayatlar’dan çıkmış olması muhtemeldir. 4. Bayatlar’dan önemli bir kol XV. Yüzyılın son çeyreğinde Akkoyunlu fethi üzerine İran’a göç etti. Bunların bir kısmı Azerbaycan’da, önemli bir kısmı da Hemadan’ın güneydoğusundaki Kezzaz ve Girihrud yöresinde yurt tuttu. Bu sonuncu Bayat kolu XVI. Yüzyılın son çeyreğinde 10.000 çadır olup, her yerde aranan cins atlar yetiştiriyorlardı. Şah Abbas Bayatlar’ın toplu halde yaşamalarını mahzurlu gördüğü için beylerinden bazılarını Azerbaycan’daki sancaklara tayin ederek onları dağıttı. Aynı yüzyılda Horasan’da Nişabur bölgesinde de Bayatlar yaşıyordu. Ancak bu Bayatlar’ın Moğol asıllı Bayaut oldukları anlaşılmıştır. Onlara Kara Bayat denilmesi de buradan gelmiş olabilir. Asıl Bayatlar’ı bunlardan ayırt etmek için Ak Bayat yahut Öz Bayat (Bayat-ı mutlak) deniliyordu. XIX yüzyılın başlarında Ak Bayatlar Azerbaycan’da (5000 kişi ) Tahran çevresinde (3000 kişi), Fars’ta Şiraz tarafında (3000 kişi) olmak üzere üç kol halinde yaşıyorlardı. Kara Bayatlar ise eskisi gibi Nişabur dolaylarında (8000 kişi) oturuyorlardı. 5. Kanuni devrinde Kuzey Suriye’deki ana Bayat kolu yirmi obadan meydana gelmişti. Fakat bu obaların nüfusları fazla değildi. XVI. Yüzyılın ikinci yarısında boyun başında bulunan Bozca adlı boy beyi ailesi, boy halkından birçok kimseyi de yanına alarak İran’a gitti. Bunlar orada Bozcalu adıyla anıldılar ve varlıklarını geçen yüzyılın sonlarına kadar korudular. 6. Anadolu’daki Bayatlar başsız kalmış olmakla beraber Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi güçlü obaları da vardı. XVII. Yüzyılda Bayat’ın obalarından çoğu kardeşleri Pehlivanlılar’ın, geri kalanları da öbür kardeşleri Reyhanlılar’ın etrafında toplandılar. Böylece XVIII. Yüzyılda Pehlivanlılar 15.000 çadıra sahip güçlü bir oymak halinde Bozok’ta (Yozgat ve bazı komşu yöreler) oturuyor. Reyhanlılar da 3000 çadıra yükselerek yazı Sivas’ın güneydeki Yeni İl’de, kışı da Amik ovasında geçiriyordu.XIX yüzyılda Pehlivanlılar’ın çoğu Yozgat-Ankara arasındaki yörede yerleştiler. Reyhanlılar da 1865’te Amik ovasındaki kışlağında yerleştirildi ve böylece Reyhanlı kasabası meydana geldi. Bayat’ın Kuzu Güdenli oymağı da Kayseri’nin Bucak Kışla yöresinde toprağa bağlandı. Irak’ta Kerkük bölgesinde oturan Bayatlar hakkındaki bilgiler ise XIX. Yüzyıldan geriye gitmiyor. Verilen bilgiye göre adı geçen yüzyılın başlarında Tauk (>Dakuka) yöresinde 2000 çadır Bayatlı yaşıyordu. Bu Bayatlar’ın da İran Bayatları’ndan olmaları muhtemeldir. Bayatlar büyük şahsiyetler çıkarmış boyların başında gelir. Oğuz elinin büyük manevi şahsiyetleri Dede Korkut (Korkut Ata) Bayat’tan olduğu gibi büyük şair Fuzüli’de bu boya mensuptur. Cem Sultan adına Osmanlı hanedanının eski atalarına dair Cam-ı Cem Ayin adlı eseri yazan Mahmud Oğlu Hasan’ın da Bayat’tan olduğu bilinmektedir. İran Azerbaycanı’nda aşıklar tarafından saz eşliğinde söylenen Bayati adlı türkülerin aslıda, ismin gösterdiği gibi, Bayat boyunun ezgilerinden gelmektedir. Bayatlar’ın yetiştirdikleri cins atlar ise sadece İran’da değil Irak’ta da en beğenilen atlardan sayılıyordu. KAYNAK : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 5. Sayfa 219 TÜRKİYEDE BAYATLILARIN YERLEŞTİĞİ YERLERİN BAYATLILARIN TARİHİBAYAT(Oğuz boylarından biri) Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugati’t Türk’te Oğuz boyları listesinde Bayatlar’a dokuzuncu sırada yer vermiş ve damgasının şeklini de göstermiştir. Fahreddin Mübarekşah’ın Türk ve Oğuz boyları listesinde de Bayatlar zikredilmiştir. Reşidüddin ise listesinde Bayat’ı Bozok boyları arasında saymış ve boyun adına “devletli ve nimeti bol” şeklinde mana vermiştir. Yine aynı müellif Bayatlar’ın damgasını göstermiş, diğer üç boyla ortak olan ongununun (totem kuşu) şahin, şölenlerdeki et paylarının “sağ karı yağrın” (sağ kürek kemiği) kısmı olduğunu bildirmiştir. Oğuzların İslamiyet’ten önceki tarihlerinde Bayatlar Korkut Ata (Dede Korkut) ile temsil edilmiştir. XIV yüzyılın başlarında tesbit edilmiş hatıralara göre, Bayat boyundan Kara Hoca’nın oğlu olan Korkut Ata akıllı, bilgili ve keramet sahibi bir insandı. “Ala atlı kiş tonlu” Kayı İnal Yavku ile ondan sonra gelen hükümdarlar devrinde çıkan birçok güç siyasi meseleler Korkut Ata’nın dirayeti sayesinde halledilmiştir. Selçuklular devrinde ise pek az Oğuz boyunun adı geçmektedir. Bu arada 513’te (1119) Basra şehrini Sungur el- Bayati’nin idare ettiği görülmektedir. Ancak bu isimde “et-Türkmani” nisbesinin bulunmaması onun Bayat boyundan gelmiş olabileceğinde biraz tereddüde yol açıyor. Fakat aynı yüzyılda İran’ın Lüristan eyaletindeki Bayat kalesi’nin adını bu boydan aldığında şüphe yoktur. Öteyandan Bayatlar’ın Anadolu’nun bir Türk yurdu haline getirilmesine de kalabalık bir halde katıldıkları anlaşılmaktadır.XV ve XVI. Yüzyıllarda görülen kırk iki yer adı tamamen Anadolu’nun fethi ve iskanında rol oynayan Bayatlar’ın hatıralarıdır. Bu yer adları Anadolu’nun Fırat ırmağından Adalar denizine kadar olan bölgesinde bulunmaktadır. Bayatlar’ın kalabalık bir kısmı Selçuklular devrindeki fetih ve göç hareketlerine katılmayarak Seyhun boylarında kalmışlardı. Fakat bunlar Moğol istilası üzerine diğer oymaklarla birlikte Anadolu’ya göç ettiler, Ancak istilanın Anadolu’ya da yayılması üzerine Memlük Devleti’nin idaresindeki Kuzey Suriye’ye geçtiler. Bayatlar burada, bilhassa Avşar ve beğdilli boylarıyla birlikte 40.000 çadırdan fazla olduğu söylenen Türkmenler’in Bozok kolunu meydana getirdiler. Buradaki Bayatlar’ın oynadıkları başlıca roller şunlardır. 1. Büyük bir ihtimalle Dulkadirli Beyliği’ni kurmuşlar (1337) bununla ilgili olarak geniş ölçüde Maraş ve Elbistan bölgesinin yeniden iskanına katılmışlardır. 2. XV.yüzyılın başlarında Kara Tatarlar’dan boşalan Yozgat ve komşu yörelerde Bozok oymakları yurt tutmuştu. Bunlar arasında kalabalık sayıda Bayatlar’da vardı. Bu Bayatlar kışın Kuzey Suriye’ye gittiklerinden Şam Bayatı adını taşıyorlardı. Bu Şam Bayat’nın bir bölüğü Akcalu (>Ağçalu) ve Koyunlu(>Ağça Koyunlu) boylarının kolları ile birlikte Kaçar boyunu teşkil ettiler ve XV. Yüzyılın sonlarına doğru Kuzey Azerbaycan’daki Gence yöresine gittiler. Bu Kaçarlar’ın da bir kolu XVII. Yüzyılın başlarında İran’daki Estarabad yöresine göç ettirildi. XVIII.yüzyılın son çeyreğinden başlayarak 1925 yılına kadar İran’ı idare eden Kaçar hanedanı bu Kaçar koluna mensup olup, Şam Bayatı’ndan çıkmış olması mümkündür. Bozok’ta kalan Şam Bayatı kolu ise çiftçilik yaptığı ekinliklerde bir müddet sonra köyler kurarak tamamıyla yerleşik hayata geçmiştir. 3.İnallu, Akçalu ve Akça koyunlu gibi büyük oymakların da yine Bayatlar’dan çıkmış olması muhtemeldir. 4. Bayatlar8217;dan önemli bir kol XV. Yüzyılın son çeyreğinde Akkoyunlu fethi üzerine İran’a göç etti. Bunların bir kısmı Azerbaycan’da, önemli bir kısmı da Hemadan’ın güneydoğusundaki Kezzaz ve Girihrud yöresinde yurt tuttu. Bu sonuncu Bayat kolu XVI. Yüzyılın son çeyreğinde 10.000 çadır olup, her yerde aranan cins atlar yetiştiriyorlardı. Şah Abbas Bayatlar’ın toplu halde yaşamalarını mahzurlu gördüğü için beylerinden bazılarını Azerbaycan’daki sancaklara tayin ederek onları dağıttı. Aynı yüzyılda Horasan’da Nişabur bölgesinde de Bayatlar yaşıyordu. Ancak bu Bayatlar’ın Moğol asıllı Bayaut oldukları anlaşılmıştır. Onlara Kara Bayat denilmesi de buradan gelmiş olabilir. Asıl Bayatlar’ı bunlardan ayırt etmek için Ak Bayat yahut Öz Bayat (Bayat-ı mutlak) deniliyordu. XIX yüzyılın başlarında Ak Bayatlar Azerbaycan’da (5000 kişi ) Tahran çevresinde (3000 kişi), Fars’ta Şiraz tarafında (3000 kişi) olmak üzere üç kol halinde yaşıyorlardı. Kara Bayatlar ise eskisi gibi Nişabur dolaylarında (8000 kişi) oturuyorlardı. 5. Kanuni devrinde Kuzey Suriye’deki ana Bayat kolu yirmi obadan meydana gelmişti. Fakat bu obaların nüfusları fazla değildi. XVI. Yüzyılın ikinci yarısında boyun başında bulunan Bozca adlı boy beyi ailesi, boy halkından birçok kimseyi de yanına alarak İran’a gitti. Bunlar orada Bozcalu adıyla anıldılar ve varlıklarını geçen yüzyılın sonlarına kadar korudular. 6. Anadolu’daki Bayatlar başsız kalmış olmakla beraber Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi güçlü obaları da vardı. XVII. Yüzyılda Bayat’ın obalarından çoğu kardeşleri Pehlivanlılar’ın, geri kalanları da öbür kardeşleri Reyhanlılar’ın etrafında toplandılar. Böylece XVIII. Yüzyılda Pehlivanlılar 15.000 çadıra sahip güçlü bir oymak halinde Bozok’ta (Yozgat ve bazı komşu yöreler) oturuyor. Reyhanlılar da 3000 çadıra yükselerek yazı Sivas’ın güneydeki Yeni İl’de, kışı da Amik ovasında geçiriyordu.XIX yüzyılda Pehlivanlılar’ın çoğu Yozgat-Ankara arasındaki yörede yerleştiler. Reyhanlılar da 1865’te Amik ovasındaki kışlağında yerleştirildi ve böylece Reyhanlı kasabası meydana geldi. Bayat’ın Kuzu Güdenli oymağı da Kayseri’nin Bucak Kışla yöresinde toprağa bağlandı. Irak’ta Kerkük bölgesinde oturan Bayatlar hakkındaki bilgiler ise XIX. Yüzyıldan geriye gitmiyor. Verilen bilgiye göre adı geçen yüzyılın başlarında Tauk (>Dakuka) yöresinde 2000 çadır Bayatlı yaşıyordu. Bu Bayatlar’ın da İran Bayatları’ndan olmaları muhtemeldir. Bayatlar büyük şahsiyetler çıkarmış boyların başında gelir. Oğuz elinin büyük manevi şahsiyetleri Dede Korkut (Korkut Ata) Bayat’tan olduğu gibi büyük şair Fuzüli’de bu boya mensuptur. Cem Sultan adına Osmanlı hanedanının eski atalarına dair Cam-ı Cem Ayin adlı eseri yazan Mahmud Oğlu Hasan’ın da Bayat’tan olduğu bilinmektedir. İran Azerbaycanı’nda aşıklar tarafından saz eşliğinde söylenen Bayati adlı türkülerin aslıda, ismin gösterdiği gibi, Bayat boyunun ezgilerinden gelmektedir. Bayatlar’ın yetiştirdikleri cins atlar ise sadece İran’da değil Irak’ta da en beğenilen atlardan sayılıyordu. KAYNAK : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 5. Sayfa 219 TÜRKİYEDE BAYATLILARIN YERLEŞTİĞİ YERLERİN LISTESI Il ILce KöyAfyon BayatAfyon Merkez BayatçıkÇorum BayatAmasya Merkez BayatAmasya Merzifon BayatAnkara Ayaş Bayat.........NIGDE BOR BAYAT
_________________

Oğuz boylarından biri. Bozokların Gün-Hanoğulları koluna bağlıdır.
"Devleti ve nimeti bol, devlet ve nimet sahibi" manâsına gelen Bayat boyunun ongunu (sembolü), şahin; şölenlerdeki et payları, "sağkarı yağrın" (sağ kürek kemiği) kısmıdır. Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügati't-Türk'te Oğuz boylarının dokuzuncusu olarak, Bayat boyunu göstermiştir.

Oğuzların sağ kolunda bulunan Bayat boyu, ekseri Oğuz hanlarının çıktığı dört Bozok boyundan biridir. Diğer Oğuz boyları gibi Sirüderya (Seyhun) Nehri kıyılarında ve kuzeydeki bozkırlarda yaşayan Bayat boyu, İslamiyet'ten önceki tarihinde, Korkut Ata (Dede Korkut) ile temsil edilmiştir. Bayat boyundan Kara Hoca'nın oğlu Korkut Ata, akıllı, bilgili ve keramet sahibi bir insandı. "Ala atlı kiş tonlu" Kayı İnal Yavku ile ondan sonra gelen hükümdarlar devrinde çıkan birçok zor siyasî meseleler, Korkut Ata'nın dirayeti sayesinde halledilmiştir.

Diğer Oğuz boyları gibi, İslamiyet'i kabul eden Bayat boyunun bir kısmı, 11. yüzyılda Selçuklu hükümdarları idaresinde, Horasan ve İran üzerinden Anadolu ve Suriye'ye geldiler. Anadolu'ya gelenlerin bir kısmı, uçlara yerleştiler. Bir kısmı ise göçebeliği bırakarak, Batı ve Orta Anadolu'da köyler kurdular. Bu bölgelerde görülen ve bazısı günümüze kadar gelmiş olan yer adları, Bayat boyunun Anadolu'ya yerleştiği devirlere aittir.

Orta Asya'da kalan, Bayat boyuna mensup bir kısım oymaklar ise, 13. yüzyılda Moğol istilasından kaçarak, Doğu Anadolu, Suriye ve Irak'a geldiler. 14. yüzyılda Kuzey Suriye'de, Bozok kolunun Avşar ve Beydilli boylarıyla birlikte yaşadılar. Yaz aylarında, yaylak olarak, Anadolu içlerine göçtüler.

Kuzey Suriye'de bulunan, Avşar ve Beğdilli boylarıyla birlikte 40.000 çadırdan fazla olan Türkmenlerin Bozok kolunu meydana getiren Bayatlar, bazı siyasî hadiselere katıldılar. Büyük bir ihtimalle Dulkadiroğulları Beyliğini kurdular. Maraş ve Elbistan bölgesinin yeniden iskânına katıldılar. 15. yüzyılın başlarında, Kara Tatarlardan boşalan Yozgat ve komşu yörelerde, Bozok oymakları yurt tuttu. Bunlar arasında, kalabalık sayıda Bayatlar da vardı. Bu Bayatlar, kışın Kuzey Suriye'ye gittikleri için, Şam Bayatı adını aldılar. Şam Bayatı'nın, bir kısım Akçalu (Ağçolu) ve Akçakoyunlu (Ağçakoyunlu) boylarının kollarıyla birlikte, Kaçar boyunu teşkil ettiler. 15. yüzyılın sonlarına doğru Kuzey Azerbaycan'daki Gence yöresine giden Kaçarların bir kısmı, 17. yüzyılın başlarında İran'ın Esterabad yöresine göç ettirildi. 18. yüzyılın son çeyreğinden başla*****, 1925 senesine kadar İran'ı idare eden Kaçar Hanedanı, bu Kaçar koluna mensup olup Şam Bayatı'ndan çıkmış olması mümkündür.

Bozok'ta (Yozgat ve civarı) kalan Şam Bayatı kolu ise, çiftçilik yaptığı arazide köyler kurarak, tamamen yerleşik hayata geçtiler. Bayatların önemli bir kolu da, 15. yüzyılın sonunda Akkoyunlu fethi üzerine, İran'a göç etti. Bunların bir kısmı Azerbaycan'da, önemli bir kısmı da Hemedan'ın güneydoğusundaki Kezzaz ve Girihrud yöresinde yerleşti.

Akkoyunlu Devleti'nin yıkılmasından sonra İran'a hakim olan Safevîler'in hizmetinde, birçok Türkmen topluluğu gibi, önemli miktarda Bayat da vardı. Cins atlar yetiştiren ve 10.000 çadırdan ibaret olan bu Bayatların beyleri, Şah Abbas tarafından Azerbaycan'daki sancaklara tayin edildi. Böylece, bu yörede yaşayan Bayatlar dağıldı.

Aynı yüzyılda Horasan'da Nişabur bölgesinde de Bayatlar yaşıyordu. Ancak, bu Bayatların Türk olmayıp Moğol asıllı oldukları anlaşıldı. Onlara, Kara Bayat adı verildi. Asıl Bayatları bunlardan ayırt etmek için, Akbayat veya Özbayat denildi.

19. yüzyılın başlarında Akbayatların, Azerbaycan'da 5000 kişi, Tahran çevresinde 3000 kişi, Şiraz taraflarında 3000 kişi olmak üzere üç kol halinde yaşadıkları tespit edildi. Karabayatlar ise Nişabur dolaylarında oturuyorlardı.

Suriye ve Doğu Anadolu'nun Osmanlı Devleti topraklarına katılmasından sonra, bir kısım Bayatlar da diğer Türkmenler gibi geleneksel göçebe hayatlarını sürdürdüler. Yerleşik hayata geçenler de, köy hayatı içinde uzunca bir müddet yaylaya çıkma geleneğini bırakmadılar. Fakat, Osmanlı toplum yapısı içinde kaynaştılar. Boy adlarıyla anılmaz oldular.

Kanuni Sultan Süleyman Han devrinde, Kuzey Suriye'deki ana Bayat kolu, yirmi obadan meydana gelmişti. Fakat bu obaların nüfusları fazla değildi. 16. yüzyılın ikinci yarısında boyun başında bulunan Bozca adlı boy beyi ailesi, boy halkından birçok kimseyi de yanına alarak İran'a gitti. Bunlar, orada Bozcalı adıyla anıldılar ve varlıklarını geçen yüzyılın sonlarına kadar korudular.

Anadolu'da kalan Bayatlar, Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi güçlü obalar olarak hayatlarını sürdürdüler. 17. yüzyılda Bayat obalarından çoğu Pehlivanlıların, geri kalanları da Reyhanlıların etrafında toplandılar. Böylece, 18. yüzyılda Pehlivanlılar, 15.000 çadıra sahip güçlü bir oymak halinde Bozok'ta oturdular. Reyhanlılar ise 3000 çadıra yükselerek, yaz mevsimini Sivas'ın güneyindeki Yeni İl'de, kışı da Amik Ovasında geçirdiler. 19. yüzyılda Pehlivanlıların çoğu, Yozgat-Ankara arasındaki yörede yerleştiler. Reyhanlılar ise 1865 senesinde Amik Ovasında yerleştirildiler. Böylece, Reyhanlı kasabası meydana geldi. Bayat boyunun Kuzu Güdenli oymağı, Kayseri'nin Bucakkışla yöresinde toprağa bağlandı.

Irak'ın Kerkük bölgesinde yerleşmiş olan Bayatların, geçen yüzyılın başlarında, 2000 çadır kadar olduğu tespit edildi. Bu bayatların, İran Bayatlarından olması muhtemeldir.

Anadolu'nun Türk yurdu haline getirilmesinde ve İslamiyet'in yayılmasında büyük hizmetleri olan Bayat boyundan, büyük şahsiyetler yetişti. Oğuz elinin büyük manevî şahsiyeti Dede Korkut (Korkut Ata), şair Fuzulî, Cem Sultan adına Osmanlı Hanedanının eski atalarına dair Câm-ı Cem-Âyin adlı eseri yazan Mahmud oğlu Hasan, Bayat boyundan yetişen ünlü şahsiyetlerdir.
_________________
Administrators